نیما یوشیج شاعران را خدمت‌گزاران کلمات می‌دانست و معتقد بود که آنان باید در خدمت کلمات باشند، زیرا کلمات مصالح کارشان‌اند، و در نتیجه با خدمت به کلمات در حقیقت به کار شاعری خود خدمت می‌کنند و آن را ارزشمندتر می‌سازند. خدمت شاعران به کلمات هم از این راه باید انجام گیرد که کلمات شعرشان را از جنسی محکم و با‌دوام و کارا برگزینند تا شعرشان استحکام و استواری یابد و ماندگار شود...

 از دیدگاه نیمایوشیج شعر فرزند رنج و زحمت، و ثمره‌ی کار پیگیر خستگی‌ناپذیر و مطالعه‌ی مدام است. او معتقد بود که شاعر باید زحمتکش باشد و با رنج و زحمت استخوان‌خردکن شبانه‌روزی در کارگاه خلاقیت کار کند و عرق بریزد و شعر بیافریند. او باور نداشت که کسی هرچقدر هم پراستعداد و باقریحه، بدون سعی و سخت‌کوشی، و نخوانده و کار نکرده، در عرصه‌ی شعر به جایی برسد...

برای نیما یکی از شرایط اساسی آفرینش شعر حقیقی خلوت گزینی و در خود جا گرفتن و با خود خلوت کردن است. به باور او بدون خلوت شاعر با خود، شعرش پاکیزه نمی شود و آن صفای زلالی را که لازمه شعر حقیقی است به دست نمی آورد: " بدون خلوت با خود شعر شما تطهیر نمی یابد و آنچه را که باید باشد نخواهد بود..."

مطرب در سالهای عمر سرشار از رنج و محنت و آکنده از تلخ‌کامی و حرمان حافظ یکی از سه یار مهربان و رفیق موافق او بوده که حضورشان و صحبتشان تلخی تنهایی‌اش را به شیرینی همدلی تبدیل می‌کرده است. دو یار دیگرش ساقی و شاهد بوده‌اند  که هم‌راه با مطرب مثلث سه یار مهربان و سه رفیق دل‌گشای او را تشکیل می‌داده‌اند...

درباره‌ی استعاره (metaphor) از گذشته‌های دور تا امروز تعریفهای گوناگونی بیان شده است. قدیمیترین تعریف را ارستو در رساله‌ی "فن شعر" بیان کرده است: "استعاره عبارت از این است که نام چیزی را به چیز دیگری نقل کنند، و نقل هم یا نقل از جنس به نوع است یا نقل از نوع به جنس است یا نقل از نوع به نوع است یا نقل به حسب تمثیل است...

نیما یوشیج در چند جا از "حرفهای همسایه" نظرش را درباره‌ی شعر سعدی و حافظ ابراز کرده و در مجموع نظرش درباره‌ی شعر سعدی منفی و درباره‌ی شعر حافظ مثبت بوده است. ابتدا ببینیم که او درباره‌ی شعر سعدی و حافظ چه نوشته است. در یادداشتی که با این جمله شروع شده، "شاعر بودن خواستن در توانستن و توانستن در خواستن است"، نیما یوشیج به توضیح این موضوع پرداخته که ...

مکتب سمبولیسم فرانسوی دست‌آوردهای مهمی داشت. مهمترین دست‌آوردش ابداع "شعر آزاد" بود. این دست‌آورد چنان مهم بود که بعضی از صاحب‌نظران بدعت اصلی سمبولیسم را همین "شعر آزاد"ش دانسته‌اند. وزن شعر در زبان فرانسوی وزن عددی است. یعنی تعداد سیلابهای هر سطر آن مولد حس وزن است. از آغاز پیدایش شعر فرانسوی وزن اصلی و رایج آن، وزن ۱۲ سیلابی بوده که آن را نظم آلکساندرن می‌نامیدند...

 ساحل زمینه‌ی اصلی حدود بیست شعر از شعرهای آزاد نیما یوشیج است. ساحل دریا، کرانه‌ی رود، بندرگاه- و هرجای دیگری در کنار آب- جایگاه امن و آسایش اوست و  از مکانهای مورد علاقه و ایده‌آلش. در ساحل است که او احساس آرامش و شادمانی می‌کند و حضور آب و صدایش و جریانش و امواجش به او طراوت و تازگی و سرزندگی می‌بخشد...

قایق برای نیما یوشیج نماد روان شدن است و جاری بودن در دریای اندیشه‌ها و حسها و عاطفه‌ها- دریای توفانی زندگی با دغدغه‌ها و رنجها و هیجانهای مواجش. قایق هم‌چنین ابزار نجات از توفان است و پناهگاه نیما یوشیج در دل دریای متلاطم, و وسیله‌ای‌ست که با آن به ساحل آرامش می‌توان رسید. در شعر "می‌خندد" قایق وسیله‌ای برای رسیدن به معشوق است...

 در شعر فارسی همیشه دو جریان در کنار هم حضور داشته و در کار زایش و تولید بوده و هرکدام مسیر تحول خاص خود را پیموده‌اند.
جریان اول جریان شعر زاده‌ی درد است. در این جریان، دردهای عمیق معنوی سرچشمه‌ی جوشش اندیشه و فوران احساس و غلیان عاطفه در قالب شعر بوده، و شعری زاده که از جانی شورانگیز و خونی جوشنده مایه گرفته و ...