نیما یوشیج نه تنها پایه‌گذار شعر آزاد موزون بود و در وزن شعر فارسی تکاملی بنیادی پدید آورد، بلکه در حوزه‌های دیگری چون صورت، معنا، خیال و فرم هم مبتکری تمام‌عیار و آفریننده‌ای توانا بود. در حوزه‌ی فرم، نیما یوشیج آفریننده‌ی انواع شکلهای بیرونی و درونی شعر بود. مهمترین شکل درونی ابداعی او شکل مبتنی بر ساخت دیالکتیکی است...

 زبان شعر نیما یوشیج زبانی پیچیده، ناهنجار، ناهموار، نامتعارف، نامأنوس، دیرآشنا، دور از ذهن و غریب است. تمام این ویژگیها را می‌توانیم در صفت "غرابت" خلاصه کنیم. به این ترتیب غرابت اصلیترین صفت زبان شعر نیماست و این موضوعی‌ست که تقریباً تمام مفسران و منتقدان شعر نیما یوشیج به آن پرداخته و درباره‌ی آن هم‌نظراَند...

دوست گرامی، آقای سلطانی طارمی، در مقاله‌ای با عنوان "ققنوس و مرغ آمین"، آنجا که به بحث درباره‌ی زبان این شعرها پرداخته‌اند، چنین نوشته‌اند: مرغ آمین نشان دهنده‌ی کمال سبک شاعری است که در سال ۱۳۱۶روشی نو را آغاز کرده است و سلیقه‌ی زبانی کاملاً متفاوتی را در تاریخ زبان فارسی به نمایش می‌گذارد و چیدمان جدیدی از جمله‌ها را ارائه می‌کند...

 برای نیما یوشیج فرم شعر از درجه‌ی اهمیت بالایی برخوردار است و در حقیقت این فرم است که معنا را تبدیل به شعر می‌کند. از دید او معنا باطن شعر و فرم ظاهر شعر است، یا بهتر است بگویم معنا مغز شعر و فرم پوسته‌ی آن است، و اگرچه مغز و باطن بر پوسته و ظاهر مقدم است و نسبت به آنها اصل محسوب می‌شود، ولی چون شعر اثر هنری‌ست، نیاز به زیبایی و خوش‌ترکیبی ظاهری هم دارد و...

نیما یوشیج شاعران را خدمت‌گزاران کلمات می‌دانست و معتقد بود که آنان باید در خدمت کلمات باشند، زیرا کلمات مصالح کارشان‌اند، و در نتیجه با خدمت به کلمات در حقیقت به کار شاعری خود خدمت می‌کنند و آن را ارزشمندتر می‌سازند. خدمت شاعران به کلمات هم از این راه باید انجام گیرد که کلمات شعرشان را از جنسی محکم و با‌دوام و کارا برگزینند تا شعرشان استحکام و استواری یابد و ماندگار شود...

 از دیدگاه نیمایوشیج شعر فرزند رنج و زحمت، و ثمره‌ی کار پیگیر خستگی‌ناپذیر و مطالعه‌ی مدام است. او معتقد بود که شاعر باید زحمتکش باشد و با رنج و زحمت استخوان‌خردکن شبانه‌روزی در کارگاه خلاقیت کار کند و عرق بریزد و شعر بیافریند. او باور نداشت که کسی هرچقدر هم پراستعداد و باقریحه، بدون سعی و سخت‌کوشی، و نخوانده و کار نکرده، در عرصه‌ی شعر به جایی برسد...

برای نیما یکی از شرایط اساسی آفرینش شعر حقیقی خلوت گزینی و در خود جا گرفتن و با خود خلوت کردن است. به باور او بدون خلوت شاعر با خود، شعرش پاکیزه نمی شود و آن صفای زلالی را که لازمه شعر حقیقی است به دست نمی آورد: " بدون خلوت با خود شعر شما تطهیر نمی یابد و آنچه را که باید باشد نخواهد بود..."

مطرب در سالهای عمر سرشار از رنج و محنت و آکنده از تلخ‌کامی و حرمان حافظ یکی از سه یار مهربان و رفیق موافق او بوده که حضورشان و صحبتشان تلخی تنهایی‌اش را به شیرینی همدلی تبدیل می‌کرده است. دو یار دیگرش ساقی و شاهد بوده‌اند  که هم‌راه با مطرب مثلث سه یار مهربان و سه رفیق دل‌گشای او را تشکیل می‌داده‌اند...

درباره‌ی استعاره (metaphor) از گذشته‌های دور تا امروز تعریفهای گوناگونی بیان شده است. قدیمیترین تعریف را ارستو در رساله‌ی "فن شعر" بیان کرده است: "استعاره عبارت از این است که نام چیزی را به چیز دیگری نقل کنند، و نقل هم یا نقل از جنس به نوع است یا نقل از نوع به جنس است یا نقل از نوع به نوع است یا نقل به حسب تمثیل است...

نیما یوشیج در چند جا از "حرفهای همسایه" نظرش را درباره‌ی شعر سعدی و حافظ ابراز کرده و در مجموع نظرش درباره‌ی شعر سعدی منفی و درباره‌ی شعر حافظ مثبت بوده است. ابتدا ببینیم که او درباره‌ی شعر سعدی و حافظ چه نوشته است. در یادداشتی که با این جمله شروع شده، "شاعر بودن خواستن در توانستن و توانستن در خواستن است"، نیما یوشیج به توضیح این موضوع پرداخته که ...