اندیشه‌ی فلسفی در برابر دگرگونی‌های اجتماعی واکنش نشان می‌دهد و کم و بیش پاسخ‌گوی اوضاع اجتماعی- سیاسی جامعه‌هایی است که در آن به‌وجود می‌یابد و تحول پیدا می‌کند. در سده‌ی نوزدهم اندیشه‌های فلسفی کسانی چون کانت، فیشته، شلینگ و هگل در آلمان و در سده‌ی بیستم اندیشه‌های فلسفی برگسن، پراگماتیسم جیمس و مکتب‌های فلسفی اگزیستانسیالیسم و نئوپوزیتیویسم در شکل‌های گوناگون آن، نمونه‌های آشکار این پاسخ‌گویی بوده‌اند...

 یکی از  فعالیتها و خدمتهای ادبی ارزشمند هوشنگ ابتهاج (سایه) که تا کنون به آن توجهی نشده و کسی درباره‌اش چیزی ننوشته، برگزاری کلاس شعر است. سالها پیش از این‌که رضا براهنی و شاعران دیگر، کلاسها و کارگاه‌های شعرشان را دایر کنند، سایه کلاس شعر داشت و در آن عروض تدریس می‌کرد. من هم یکی از شرکت کنندگان در این کلاس بودم و همان‌جا بود که پس از سالها آشنایی با نام سایه و شعر درخشانش، از نزدیک با او  آشنا شدم...

طبق فلسفه‌ی هگل، رهایی روح از کالبد محسوسش در شعر به کمال می‌رسد، چون ابزار یا دست‌مایه‌ی هنر شاعری خیالی‌ست کاملاً درونی و ذهنی. شعر با موسیقی دارای این وجه مشترک است که صوت، کالبد محسوس [یا صورت] هردوی آنهاست- البته منظور از قالب در این‌جا پوشش مادی نیست بلکه وسیله‌ای‌ست برای ارتباط ذهنها با هم‌دیگر. ولی در شعر، برخلاف موسیقی، صوت که همان صوت محض است، غایت اصلی نیست. در شعر صوت به واژه تبدیل می‌شود که به‌خودی‌خود هیچ معنایی ندارد، بلکه صرفاً نشانه‌ای آزاد برای نمایاندن تصور یا خیالی است.